Mjekësia e Maternitetit- Fetale, e njohur edhe si mjekësia e nënës dhe fetusit, është një nëndegë specialiteti i departamentit të gjinekologjisë dhe obstetrikës që merret me parandalimin, diagnostikimin dhe trajtimin e anomalive që mund të ndodhin tek nëna dhe foshnja e palindur (fetusi) gjatë shtatzënisë. Siç njihet më shumë është fushë e shkencës që lidhet me “Shtatzënitë me rrezik të lartë”.
Specialistët e perinatologjisë, pasi janë bërë Specialistë të Gjinekologjisë dhe Obstetrikës, marrin një tjetër trajnim subspecialiteti 3-vjeçar me emrin “Perinatologji”.
Shtatzënia nuk është një sëmundje, është një ngjarje fiziologjike. Megjithatë, në prani të kushteve të caktuara që lidhen me nënën ose foshnjën, shëndeti i nënës ose foshnjës mund të rrezikohet dhe madje mund të shfaqen rreziqe kërcënuese për jetën e nënës ose të fetusit. Shtatzënitë në të cilat ekzistojnë ose shfaqen këto kushte të rrezikshme quhen "Shtatzëni me rrezik të lartë".

Në cilat raste mund të përmenden shtatzënitë me rrezik të lartë?

Ky është një proces para shtatzënisë. Do të ishte e dobishme për gratë që kanë në plan shtatzaninë ose gratë shtatzëna të kërkojnë këshilla nga një perinatolog në rastet e mëposhtme.

Para se të mbesin shtatzanë:

Për gratë shtatzëna me sëmundje sistemike si diabeti, hipertensioni, sëmundjet e tiroides:
Para se të mbeteni shtatzënë, nivelet e sheqerit në esull në gjak dhe pas ngrënies së nënës duhet të normalizohen dhe mundësisht të fillohet trajtimi me insulinë. Zhvillimi i anomalive për shkak të diferencimit të organeve në fetus ndodh brenda 8 javëve të para të shtatzënisë; Nëse nuk ka kontroll të mirë të sheqerit në gjak, rreziku i anomalive në fetus (foshnja në mitër) rritet deri në 10 herë. Pasi të ndodhë shtatzënia, përpjekja për të ulur sheqerin në gjak në nivelet ideale për shtatzëninë mund të jetë shumë vonë. Poashtu, tek gratë shtatzëna me sëmundje të gjëndrës tiroide duhet të normalizohen nivelet e hormoneve tiroide dhe TSH para se të mbeten shtatzënë. Hipotiroidizmi është i rëndësishëm gjatë shtatzënisë pasiqë mund të ndikojë negativisht në zhvillimin kognitiv dhe inteligjencën e foshnjës.
Nëse gruaja shtatzënë, bashkëshorti ose familjarët e tyre kanë një sëmundje të transmetueshme gjenetike, ekziston mundësia që edhe fëmija të ketë një sëmundje të ngjashme gjatë shtatzënisë. Për shembull, nëse prindërit janë bartës të sëmundjes SMA ose Anemisë Mesdhetare (Talasemia), si sëmundje më aktuale kohëve të fundit, sëmundje të muskujve dhe shumë sëmundje gjenetike të ngjashme, mund të sigurohet të lindni një fëmijë të shëndoshë nëpërmjet metodës së fekondimit in vitro dhe diagnostifikim me testin e para implantimit gjenetik. Ju mund të keni një fëmijë të shëndoshë duke përdorur metoda të përshtatshme diagnostikuese (si Amniocenteza, CVS, NIPT) në ndjekjen e shtatzënisë.

Gjatë shtatzënisë::

Prezenca e një sëmundjeje të trashëguar gjenetike tek vetë gruaja shtatzënë, bashkëshorti ose të afërmit e saj (SMA, Anemia mesdhetare, sëmundje të muskujve, sëmundje metabolike etj.)
Nëse gruaja shtatzënë ka lindur më parë një fëmijë me anomali kromozomale ose strukturore, ose shtatzënia është ndërprerë për këtë arsye.
Zbulimi i anomalive në fetus me ultrazë gjatë shtatzënisë.
Gjakderdhje gjatë shtatzënisë dhe dyshimi për një anomali në lidhje me placentën në ultrasonografi (placenta previa, shkëputja e placentës, anomalitë e invazionit të placentës, etj.).
Zbulimi i rrezikut të lartë në testet e skreningut si testi i dyfishtë, testi i trefishtë, testi i katërfishtë ose NIPT (ADN fetale, testi cffDNA, testi NIFT). Në këtë rast, nuk do të thotë domosdoshmërisht se ekziston një problem me foshnjën; Për të hetuar nëse ka një anomali kromozomale, nga ana e perinatologut kërkohen teste më të detajuara siç janë (mostra e chorionic villi, amniocenteza, kordocenteza, ultrasonografia e detajuar).
Gratë shtatzëna diabetike.
Gratë shtatzëna që kanë epilepsi dhe përdorin ilaçe për epilepsinë.
Gratë shtatzëna që kanë përdorur medikamente (teratogjene) pa e ditur ose me vetëdije për shkak të sëmundjes së tyre, të cilat medikamente mund të shkaktojnë anomali te foshnja, veçanërisht në fillim të shtatzënisë.
Diabeti që zhvillohet gjatë shtatzënisë (Diabeti Gestatativ)
Personat me hipertension kronik ose gjendje specifike hipertensionale që shfaqen gjatë shtatzënisë që ndodhin pas javës së 20-të të shtatzënisë (Hipertensioni gestativ, Preeklampsia)
Gratë shtatzëna me sëmundje kronike të veshkave ose që i janë nënshtruar transplantit të veshkave.
Sëmundje të gjakut që mund të shkaktojnë probleme gjatë shtatzënisë (trombocitopenia, trombocitoza, mungesë të faktorëve të koagulimit)
Sëmundjet autoimune (Sindroma Antifosfolipide)
Ndjekja e grave shtatzëna me mospërputhshmëri të gjakut (Rh).
Kufizim të rritjes së fetusit të zbuluar gjatë ndjekjes së shtatzënisë.
Zbulimi i mbipeshës së foshnjes sipas javës së shtatzënisë.
Zbulimi i lëngut të foshnjës në sasi të zvogëluar (Oligohydramnios) ose sasi të tepërt (Polyhydramnios).
Shtatzënitë me bineq (ose të shumëfishta). Në binjakët monozigotikë me strukturë të placentës monokorionike, kërkohet vlerësim nga ana e perinatologut të bëhet një herë në javën 11-14 dhe nga java e 16-të e shtatzënisë të kryhet çdo 2 javë.
Gratë shtatzëna me shpërthim të parakohshëm të ujit para terminit të lindjes (Preterm Premature Rupture of Membrane).
Transmetimi i disa sëmundjeve infektive (si Toksoplazma, CMV, Rubeola) që kanë rrezik të shkaktojnë anomali duke kaluar tek fëmija gjatë shtatzënisë. Për të hetuar nëse infeksioni i transmetohet foshnjës dhe nëse ka një efekt negativ tek foshnja, duhet të planifikohet ekzaminimi i mëtejshëm nga një perinatolog dhe sipas nevojës aplikohet trajtimi edhe në mitër (në rastet me Toksoplazmë).

Nëse nuk ka faktorë rreziku që ndërlidhen me shtatzëninë:

Në çdo shtatzëni, probabiliteti i një anomalie majore në fetus është diku rreth 3-4%, dhe rreziku i një anomalie të vogël (më pak të rëndësishme) është rreth 8-10%. Përsëri, ka një probabilitet 0.3% që foshnja të ketë një anomali kromozomale. Prandaj, në të gjitha shtatzënitë, rekomandohet që në javët 11-14 të kryhen ekzamineminet ultrasonografike, testimi i dyfishtë ose testet NIPT (cf ADN fetale). Sepse ndër anomalitë e zakonshme kromozomale që hasen në 30% të rasteve janë me sindromën Down, ndërsa trizomia 13 dhe trizomia 18 haset në 10-15% të fetuseve, të gjitha këto pa shfaqje të simptomave jonormale në ultrazë. Prandaj, vetëm ultrasonografia nuk është e mjaftueshme, veçanërisht në diagnostikimin e anomalive kromozomale; rrjedhimisht nevojiten teste shtesë si testimi i dyfishtë ose testi NIPT.
Rekomandohet që ultrasonografia e bërë në javën e 11-14 të kryhet nga ana e mjekut perinatologë të cilët janë ekspertë në këtë fushë.

Ndërmjet javës së 18-të dhe 23-të të shtatzënisë (mundësisht në javën e 20-të të shtatzënisë) është e rëndësishme që ekzaminimi ultrasonografik i tremujorit të 2-të (shkalla 2), të kryhet nga specialistë të perinatologjisë. Ky është ekzaminimi më i detajuar i kryer për të përcaktuar nëse ka ndonjë anomali në fetus gjatë shtatzënisë.